A Q U A P E N D E N T E
Voorjaar 2014
Nog nooit had ik van Aquapendente gehoord. Het is het eerste stadje op de kaart als je vanuit Toscane Lazio binnenrijdt. Al van verre zie ik het liggen, op een rotsplateau, vijfhonderd meter boven het landschap.
Aquapendente betekent ‘hangend water’, het verwijst naar enkele watervallen ter plaatse die beneden in het dal samenkomen in de rivier de Paglia. Die stroomt tussen Lazio en Toscane in en geeft zo de natuurlijke grens aan tussen deze twee regio’s.
Als ik even later naar het oude centrum loop, valt me op dat deze stad een stuk minder is opgeknapt dan al die Toscaanse plaatsen. Hier en daar oogt het zelfs ronduit vervallen, maar dat geeft de stad ook iets heel authentieks.
Opeens sta ik op de piazza, hij heeft de vorm van een halve maan. Rechts een groot gemeentehuis met arcades en links, een rij terrassen vol oude mannetjes.

Etruskische wortels
Aquapendente wordt voor het eerst in officiële documenten genoemd in het jaar 964, in een schrijven van keizer Otto de Eerste. Maar net zoals de andere steden in deze regio is ook dit stadje gevormd door de Etrusken, dus al omstreeks 800 vòòr Christus. De Romeinen maken er, eeuwen later, een echte stad van.

Festa dei Pugnaloni
Aquapendente staat bekend om zijn Festa dei Pugnaloni. Dat beleeft zijn hoogtepunt op de derde zondag van mei. De ‘Pugnaloni van Aquapendente’ zijn enorme bloemen- mozaïeken op panelen van 2,5 bij 3,5 meter.
De wortels van het feest gaan terug tot 1166. Het volk zuchtte indertijd onder de overheersing van Frederik Barbarossa. Op een dag waren twee boeren getuige van een wonder. Een dode kersenboom op het land van één van hen was opeens gaan bloeien. De boeren gingen het meteen aan hun stadgenoten vertellen. Die zagen het als een goed voorteken om zich van de despoot te bevrijden. Ze grepen hun dolken en hooivorken en joegen Barbarossa de stad uit.
In plaats van dolksteken uit te delen, steken de inwoners van Aquapendente nu afgeknipte bloemen in een paneel waarop eerst een ontwerp is aangebracht. Vele groepen doen mee en tijdens een processie worden de tientallen panelen door de stad gevoerd en op de centrale piazza ten toon gesteld.
Aanvankelijk werd het verjagen van de dictator op een andere wijze herdacht. De mannen versierden hun dolk met bloemen en liepen in processie achter een beeld van de heilige Madonna aan. Later kreeg de herdenking deze vorm.

Middeleeuws
Het enige dat van Federico Barbarossa is overgebleven, is een toren van zijn kasteel, de Torre Barbarossa. Tijdens de rebellie van 1166 werd het kasteel neergehaald en alleen de toren bleef staan. Hij is in de 19e eeuw gerestaureerd.
Van het middeleeuwse Aquapendente is nog veel over. In het centrum vind je nog veel middeleeuwse huizen, vaak verbonden door schilderachtige steegjes en andere doorgangen. Ook een deel van de oude stadsmuur met haar poorten staat nog overeind. Iets buiten het centrum ligt de kathedraal, een opvallend geel gebouw.

Kathedraal San Sepolcro
Ook aan het ontstaan van de kathedraal is een legende verbonden. Ergens in de 10e eeuw was de moeder van keizer Otto I, Matilde van Westfalia met muilezels op weg van Duitsland naar Rome. Ze had veel goud bij zich want ze wilde een kerk laten bouwen opgedragen aan het heilige graf.
Ter hoogte van Aquapendente hadden de ezels er geen zin meer in, ze weigerden verder te gaan. Dat kon natuurlijk maar één ding betekenen….hier moest de kerk komen en zo geschiedde. De kerk werd gebouwd bij een klooster waar nu niets meer van over is. Oorspronkelijk was de kerk Romaans, maar na een restauratie in de 18e eeuw kreeg het gebouw een Barok-facade.
De kathedraal was vooral in de Middeleeuwen populair bij pelgrims en zieken. Van heinde en verre kwamen ze naar de San Sepolcro in de hoop op genezing. In 1649 promoveerde de kerk tot zetel van de bisschop van Aquapendente en werd het een kathedraal.

San Francesco kerk
Ook interessant is de San Francesco kerk, origineel een gotische kerk, maar ook later getransformeerd in een barokkerk. De kerk werd ingewijd in 1149 door de bisschop van Orvieto. Binnen hangt een 13e eeuws houten kruis van Lorenzo Maitani. Prachtig zijn de fresco’s in het koor van Francesco Nasini. In het oog springen ook de 14 houten beelden die langs de buitenmuur van de kerk staan. Het zijn de twaalf apostolen en ze zijn uitgesneden door Giovanni Bulgarini da Piancastagnaio in 1751.

Angstige Nacht
In een zijstraatje zie ik een hotel met een klein terrasje ervoor dat als een balkon boven de straat hangt. Een kerel met een kaalgeschoren kop blijkt de eigenaar te zijn. Hij heeft een kamer voor me, maar het restaurant is die avond dicht, waarschuwt hij me. Dus ik ben dan alleen in het hotel als er geen andere hotelgasten komen.
Ik denk er niet zo bij na en ben allang blij dat ik een goedkope kamer heb gevonden. Ik laat m’n bagage achter op de kamer en ga het stadje verder bekijken. ‘s Nachts om drie uur schiet ik echter wakker, doordat ik op de benedenverdieping onder me een slepend geluid hoor. Jasses, ik zou toch alleen zijn?
Ik blijf liggen luisteren en op een zeker moment hoor ik ook iemand de trap opkomen. Het hart klopt me in de keel. Zou het een andere hotelgast zijn, of die enge kerel? Een zacht wederom slepend geluid passeert m’n kamerdeur. Ik zit nu op de rand van m’n bed met een weefspoel, die aan de muur hing, in m’n handen. Er gebeurt niks.
Als ik de volgende ochtend op het terrasje zit te ontbijten, zie ik de eigenaar langsschuifelen met een oude blinde moeder aan zijn arm. Ik schaam me. Het is waarschijnlijk een doodgoeie kerel, maar soms voel je je als vrouw alleen toch extra kwetsbaar, dat blijkt maar weer eens.

Aquapendente